Ağacların, bitkilərin, yarpaqların üzərinə sanki qar yağıb, un səpilib. Deməli, bitki unlu bitlərə (mealybug) yoluxub.
Mealybug bağda, istixanalarda bitkilərlə qidalanan yumşaq, oval formalı, bədəni mumla örtülmüş həşəratlardır. Bütün dünyada yayılan bitki zərərvericisidir.
Daha çox sitrus, şam, zeytun, dəfnə və s. ağaclarda, dekorativ bitkilərdə və istixanalarda yayılır. Hərəsində fərqli növü ola bilər. Ağacın gövdəsinin incə hissəsindən şirəsini çəkir və bitki tələf olur.
Unlu bitlərin həyatı
Ən çox müşahidə ediləni təxminən 1 sm uzunluğunda olan yumurtavari, yetkin dişidir. Qarğıdalı ununa bənzəyən ağ, yapışqan tozla örtülmüş bədəni var. Onlar yarpaqların alt tərəfindəki damarlar boyunca toplanır. Yetkin dişilər qanadsızdır. Nadir hallarda rast gəlinən erkəklər isə iki uzun quyruğu, kiçik iki qanadı olan həşəratdır. Onlar aktiv uçuşda olurlar. Mealybug isti havada daha çox olur. Qışı soyuq olmayan ərazilərdə, istixana və ev bitkiləri kimi qapalı yerlərdə inkişaf edir. Adətən koloniyalarda, iki toxunan meyvə arasında, budaqlarda, torpağa yaxın gövdələrdə və ya gövdə ilə toxunan yarpaqlar arasında olur və orada qidalanır. Bəzi növləri köklərlə qidalanır. Həyat dövrləri növlərə görə bir qədər dəyişir
Unlu bitlərin çoxalması
Əksər mealybugların yetkin dişiləri 10-20 gün ərzində yumurta kisələrində 100-200 və daha çox yumurta qoyurlar. Yumurta kisələri yarpaqlara, qabıqlara, meyvələrə və ya budaqlara yapışdırıla bilər. Yumurtadan yeni çıxmış unlu böcəklər sarı, narıncı və çəhrayı rəng çalarlarındadır, mumu yoxdur və kifayət qədər hərəkətlidir. Lakin qidalanmaq üçün yerləşdikdən dərhal sonra mumlu örtük ifraz etməyə başlayırlar. Yaşlı həşəratların ayaqları olsa da, hərəkət edə bilsələr də, çox uzaqlara və ya sürətlə getmirlər. Həşərat yetkinləşməzdən əvvəl bir neçə mərhələdən keçir. İqlimi isti və ya bitkilərin qapalı olduğu yerlərdə bütün mərhələlər il ərzində mövcud ola bilər. Üzüm kimi yarpaqlı bitkilərdə mealybuglar yumurta və ya birinci mərhələ böcəkləri kimi qabıq və ya onun altında qışlaya bilər.
Unlu bitlərin zərərləri
Mealybug bitkinin şirəsini sorur, onun gücünü azaldır. İfraz etdikləri mum bitki və meyvələrin keyfiyyətini aşağı salır. Yarpaqlar və gövdələr ilə qidalanan yüksək populyasiyalar bitki böyüməsini ləngidə və yarpaqların erkən düşməsinə səbəb ola bilər. Sağlam bitkilər ancaq aşağı populyasiyalara dözə bilər. Çoxillik bitkilərin bir çox növləri unlu bitin təsirinə məruz qalırlar. Ağaclar arasında sitrus meyvələrində daha çox problem yaranır. Nadir hallarda zərərverici nar meyvələrində tapıla bilər. Mealybug üzümdə, xüsusən də köklərə, eləcə də yerüstü hissələrə hücum edir. Bağlı yerlərdə və ya istixanalarda böyüyən bitkilər xüsusilə həssasdır, çünki il boyu mülayim temperaturlar mealybug populyasiyaları üçün əlverişlidir. Bəzi mealybug məsələn, üzüm bağlarına yoluxanlar viruslar ötürə bilər.
Profilaktik tədbirlər
Unlu bitə daha az meyilli olan bitkilər əkin. Bitkiləri bağınıza gətirməzdən, əkməzdən əvvəl yoxlamaq lazımdır. Bitlər yeni bitkilərdə, əkin alətlərində və qablarda gəlir.
Bağınızda mealybugun sevdiyi bitki növləri varsa, müntəzəm olaraq yoxlayın. Əkin qablarını və digər materialları yoxlayın, bit və ya onun yumurtalarını tapsanız, əşyaları dərmanlayın, yaxud atın.
Mealybug olan bitkilərə azot gübrəsi tətbiq etməyin. Müntəzəm suvarma ilə birləşən azot mealybugun yumurta istehsalını stimullaşdıra bilər.
Ərazinizdə unlu bit problemi varsa, onların sıxlığını azaltmaq üçün ən azı bir və ya iki il ərzində yalnız mealybuglara meyilli olmayan bitki növləri becərin.
Mübarizə metodları
Bioloji metod -Bu həşəratın təbii düşmənləri olur. Hörümçəklər, kiçik pirat böcəkləri, yırtıcı midgelər və s. Onlar unlu bitlərlə qidalanır.
Bu məhvedicilər istixanalara, sitrus bağlarına buraxılır. Bu çoxlu mealybug yumurta kisələrinin olduğu dövrlərdə faydalıdır.
Mexaniki üsul -Unlu böcəklərə yoluxmuş budaqlar kəsilərək bağdan uzaqlaşdırılır.
Mövcud olan bitləri çıxara bilmirsinizsə, bitkini məhv edin və ya aldığınız yerə qaytarın.
Unlu bit azacıq varsa, yüksək təzyiqlə su çiləyərək möhkəm bitkilərdəki populyasiyaları azaltmaq mümkün ola bilər. Bir neçə gün aralıqlarla təkrarlamaq olar.
Kimyəvi mübarizə dezinseksiya şirkətlərinin yolu
Bağınız, təsərrüfatınız unlu bitlərə yoluxubsa, dezinseksiya tədbirləri həyata keçirməlisiniz. Dərmanlama 5-7 gün fasilə ilə 2 – 3 dəfə aparılır. Bu işi yaxşı olar ki, peşəkar dezinseksiya şirkətinin əməkdaşlarına həvalə edəsiniz.
2017-ci ildən fəaliyyət göstərən Sanitariya.az fitosanitar xidmətlər sahəsində də ixsisaslaşmış dezinseksiya şirkətidir. Təsərrüfatınızın xilası üçün bizi seçməyiniz yetər.